EBALUAZIOA!

Sarrera honen bidez, ebaluaziori buruzko irakurgaiaren lanketa luzatzen dizuet, sarrera hau azken aurrekoa izango da. Gladerak gidoi bezalaxe hartu ditugu galdera bakoitzari gure kutsu propioa emanez, espero dugu zuen gustukoa izatea eta espero zenuena betetzea.

1. GAIA. Evaluación formativa y compartida: evaluar para aprender y la implicación del alumnado en los procesos de evaluación

1.1. "Ebaluazioaren" eta "kalifikazioaren" kontzeptuak alderatu.

Irakasleak ebaluazio hitza erabiltzen dute kalifikazioa egiten dutenean, notak ipintzen dituztenean. Baina ulertu behar dena, ebaluazioa eta kalifikazioa ezberdinak diren bi kontzeptu direla, hori argi eta garbi izan arte irakasleak ezin izango dute euren bide profesionala egokitasunez burutu.

Ebaluazioa egiteko ulertu behar da, ebaluatzeko garaian ez dela beharrezkoa kalifikazioa egitea edota notak ipintzea. Ebaluazioa horrela egiten denean ikasleengan eragin askoz handiagoa izango duela. Beste bide bat erabiltzen bada, ikasleen sortu ahal den efektua irakasleak espero dutenaren kontrakoa sortzeko aukera ematen da.

1.2. Ebaluazio formatiboa/hezigarria: definizioa, funtzioa, instrumentuak, etab.

Ebaluazio prozesu orok lortu nahi dutena ikaslearen ikaskuntza prozesuen hobekuntza areagotzea da. Ebaluazio mota hau, ikasleari zein irakasleari onurak ekartzen dizkio, alde batetik ikasleak gehiago ikasi eta egiten dituen akatsak ebatziko ditu eta bestetik irakasleak bere lana hobeto egiten ikasiko du.

Ebaluazio sistema hau, ez da zentratzen ikaslearen kalifikazioan, baizik eta ikasleak laguntzeko informazioaren bilketan zentratzen da, informazio bilketa honekin batera irakasleen funtzioa hobetzeko informazioa ere lortu egingo da, beraz bi aldeak irabazten dute.

Ebaluazio formatiboa hiru aspektutan onragarria izan behar dela bereziki:

1. ikasleen ikaskuntza prozesua hobetzea.
2. irakasleen irakasteko gaitasuna hobetzea.
3. irakasleek erabiltzen dituzten irakaskuntza tekniken garapen egokia eta horien hobekuntza.

   1.2.1. Ebaluazio formatibo /hezigarriaren aldaerak adierazi. Deskribatu bakoitzaren ezaugarri nagusiak.

Ebaluazio hezigarriarekin batera hainbat motatako ebaluazioak daude zeintzuk ezaugarri komun batzuk dituzten, nagusiena hau izango zen ikaskuntza prozesuen ebaluazioa egiteko garaian ikasleen inplikazioa garrantzitsua izaten dela.

Benetako ebaluazioa, ebaluazio mota hau ebaluazio teknika, instrumentu eta ekintzak harreman zuzena izan behar dituztela ikaskuntzaren egoera, ekintza eta eduki errealekin zentratzen da. Ebaluatzen diren edukiak, egoera errealetan edo aplikazio erreal ez izatekotan ez dira ebaluatuko ebaluazio honetan, egoera artifizialak erabat deuseztatzen dituelako.

Ebaluazio integratua harreman estua izaten du Benetako ebaluazioarekin. Kontzeptu hau, ebaluazioa ikaskuntzaren prozesuaren baitan egon behar dela defendatzen du, ikaskuntzaren zati garrantzitsua izanez eta izaera jarraitua izanez.

Orain arte bezala egin den ebaluazioaren aurka dagoen ebaluazio motak ditugu hauek, tradizionaltasun hura alde batera utzi nahi dituztenak  eta jarrera batzuk bereziki atzean utzi nahi dituzte hala nola, azterketen bidezko ebaluazioa egitea.

Ebaluazio mota hauek lortu nahi dutena, ikasgela batean egunerokotasunean egiten diren jarduera, ekintza eta horiek burutzeko garaian ikasleak duten jarrerei erreparatuta informazio nahikoa eskaini behar diotela irakasleari hiru hilabetearen amaieran ebaluazio egin ahal izateko eta azterketa egitearen beharra ez izateko.

Ebaluazio alternatiboa erabiltzen diren metodoak tradizionaltasunetik at dauden metodoak dira, azterketak eta frogak alde batera uzten ditu eta beste esparru batzuetan zentratzen da ikasleen ebaluazioa osatzeko.

Ebaluazio hauek, euren indarrak bateratzen dituzte, hezkuntzaren balioa maximizatzen duen ebaluzio motak diseinatzeko eta betiko metodoak bertan behera geratzeko.

1.3. Partekatutako ebaluazioa (evaluación compartida). Definizioa, funtzioa, aldagaiak, instrumentuak, erlazionaturiko kontzeptuak.

Ikerketa askoren ostean eta autore askoren esanetan, ikaslegoaren inplikazioa ebaluatzeko garaian defendatzen dute, hainbat abantaila direla medio. Abantaila hauek eragin zuzena dute, ikaskuntzan eta konpetentzia profesional, pertsonal eta akademiko batzuen barneraketan.

Hobekuntza eta abantaila nabarienak hurrengoak dira:

1. Ikaskuntzaren hobekuntza.
2. Autonomia pertsonalean, autoerregulazioan eta ikasten ikasteko prozesuetan hobekuntza.
3. Autokritika eta hausnarketa kritikoa egiteko gaitasunak areagotzen dira.
4. Pertsona arduratsuak eta hezkuntza demokratikoa eratzeko ezinbestekoa da.
5. Gelaren giroa ezinhobea izateko lagungarria izaten da, bizikidetza ikasgela barruan ona izateko laguntzen du.

Ebaluazio sistema hau aurrera eramateko erabiltzen diren ohiko teknikak hauek dira, autoebaluazioa, ko - ebaluazioa, ebaluazio partekatua, autoko - kalifikazioa eta elkarrizketaren bidezko kalifikazioa. Era berean beste hainbat erraminta daude zeinen euren erabilpenaren bidez, ikasleen ikaskuntza prozesuan haien parte - hartzea areagotzen dutenak, hala nola, plataforma digitalak, proiektuen garapena, praktikak...

Gure herrialdeetan, ebaluazio eta esperientzia hauek ez daude oso garatuta eta nolabait esanda nahiko berriak dira, eremu eta unibertsitate anglosaxoietan askoz ere hedatuta dauden teknikak dira.

Partekatutako ebaluazioa egiteko hiru bide nagusi daude, bi bide hauek bata bestearen osagarriak izan ahal direla esan behar da, 1- bakarkakoa, 2- lan taldekoa eta azkenik 3- batzarraren bidezkoa.

 4. Heziberri dekretuak ebaluazioaren inguruan aipatzen duena eta aurreko kontzeptuen arteko loturak adierazi.

Ikasleak ebaluatzearen eginkizuna da haien ikaste-prozesuari eta prozesu horren emaitzei buruzko informazio adierazgarria eskuratzea, zer baliabide eta konpetentzia lortu dituzten jakiteko, hau izango zen heziberrik ematen duen ebaluazioaren eginkizunarenari buruzko definizioa.

Ebaluazioa hiru momentu ezberdinetan egin ahal dela aitortzen du, guk klasean hiru ebaluazio etapa hauen inguruan zehar hitz egin dugu, zeintzuk dira ebaluazio bakoitzaren abantailak, zertarako dira gomendagarriak, zer informazio mota eskuratuko dugu ebaluazioa egin ondoren… Segidan hiru ebaluazio moten azalpen txiki bat emango dizuet:

1. Hasierako ebaluazioaren edo diagnostikoaren helburu nagusia da jakitea ikaslea zer egoeratan dagoen irakasteko eta ikasteko prozesua abiatu aurretik, horrela, hezkuntzako esku-hartzea ahalik eta egokien diseinatu ahal izateko.

2. Prozesuaren ebaluazioaren edo ebaluazio hezigarriaren helburua da ikaslearen ikasteko prozesu osoak duen garapenari eta bilakaerari buruzko informazioa eskuratzea, edukiak eskuratu dituen eta haiek egoera jakinetan erabiltzen dakien jakiteko.

3. Amaierako ebaluazioa edo ebaluazio batutzailea egitean, kalifikazio bat jartzen zaio ikasleari; hala, estandarizatutako eta arauz ezarritako eskalaren arabera kodetuta adierazten da kalifikazio hori.

Nire ustez aurretik landutako galdereekin harreman zuzena dauka heziberrik euren plangintzan esaten duenarekin, batik bat ikaslearen onurak lortu nahi dituelako eta horiek lortzeko. Etapa ezberdinetan ebaluazioak egitearen onurak nabariak dira, irakaskuntza eta edukien barneraketa era eraginkorrean ematen baldin bada jakingo dugu eta akatsak zuzentzeko denbora izango dugu, ondorioak hain latzak izan gabe.

Nire ustez ebaluazio formatiboarekin zerikusia duten ezaugarriak dire aurretik aipatutakoak, ikaslea delako hezkuntzaren ardatz nagusia. Ikaslearen onurak bilatu nahi dituelako eta era berean irakasleak proposatzen dituen ekintzei buruz eta hezkuntza planari buruz hobetzeko alderdirik egotekotan horiek zuzentzeko prest egongo da. Beraz ebaluazio mota honekin bi alderdiak irabazten dutela esan ahalko genuke.

Oinarrizko konpetentzia guztiak, zehar-konpetentziak eta diziplina barnekoak, ebaluatu behar dira konpetentzien araberako hezkuntzaren ikuspegian, guztiak baitira beharrezko hezkuntza xedeak erdiesteko. Diziplina barneko oinarrizko konpetentzia baten edo batzuen integrazio egoera espezifikoak nola betetzen diren ikusita ebalua daitezke diziplina barneko oinarrizko konpetentziak.

Ebaluazio irizpideak eta lorpen adierazleak oso ondo finkatuta daude, azken finean dokumentu Euskal Herri osoan erabiliko den dokumentua izango da eta eusko jaurlaritzak hainbat esparru finko diseinatzen ditu, gero ikastetxearen izaeraren arabera curriculma era batean edo bestean moldatuko du, gauza batzuei beste batzuei baino garrantzi gehiago emango dio…

Harreman zuzena dituzte bi dokumentuek nire ustez eta bata bestearen osagarriak izan direla uste dut, heziberrin hezkuntza era orokor bateago batean azaltzen da, irakasgaika, konpetentziaka, edukiak… eta irakurri beharreko beste dokumentua, ebaluazioan zentratzen da, mota ezberdineko ebaluazioak azaltzen ditu, euren ezaugarriekin, onurekin...

2. GAIA. Aclaración de los términos implicados en los procesos de evaluación educativa.

2.1. Ebaluazio hezigarriarekin zerikusi dituzten kontzeptuak aipatu eta deskribatu. [Ebal. irizpideak / Ebaluaziorako baldintzak / Ebaluaziorako jarduerak / Ataza-jarduera / Ebaluazio teknika-prozedimendua - Behaketa sistematikoa -  Ahozko hartu-emanak / Probak / Ikasleriaren ekoizpenen analisia]

Ebaluazio irizpideak: ikasleak ikasgai bakoitzean bete behar dituen emaitzak edo konpetentziak esaten zaie. Dirudienez, haiek beste izen bat inpintzen dizkiote “ irakaskuntzaren emaitzak “. Ikasle bakoitzak kurtsoan zehar bete behar duten materia multzoa osatzen dute. Horregatik ebaluazio irizpideak zer diren azaltzea ez da erraza, ezta kalifikatzeko modua ere.

Ebaluazio baldintzak: hauek ikassleei ematen diete aukera egindako ekintzak baloratuak izateko eta aspektu horiek betezea  ezinbestekoak dira. Adibidez, ikasleak egunero joan beha dira klasera, irakaslea feedback-a emateko eta egunerokotasun hori ebaluatua izateko.

Ebaluaziorako jarduerak: jarduerak ez daude egindak ebaluaziotik kanpo geratzeko, baizik eta ebaluatze prozesuaren zati garrantzitsua izateko, hobekuntzak eta aurrerapausoak antzemateko. Azken finean, ebaluaziok jarduerak erabiltzen dira ikasleek ezagutzak, edukiak eta konpetentziak zeintzuk diren jakiteko, horrela ebaluatzea formatiboa izateko. Hauek prestatuta dauden ikasleen helburuak konprobatzeko eta metodologiaren egoera kontrolatzeko.

Ataza - jarduera: ataza edo jarduera baten bitartez ikasle baten emaitzak aztertu ditzazkegu. Adibidez, idazlan bat, ahozko aurkezpen bat, PPT bat… Batzuetan jarduerekin nahastu aha ditugu, baina ez dira gauza berdinak. Ikastetxe batzuetan ataza guztiak eskatzen dira txosten baten biatrtez.

Ebaluazio teknika - prozedimendua: teknika honen bitartez irakasleak jarduerak aztertu eta begiratuko ditu zein instrumentu kondizionatu dituzten jakiteko, eta horren ondorioz helburuak eta konpetentziak lortu diren ala ez jakingo ahalko da. Adibidez, behaketa sistematikoa, produkzioen analisia…

Behaketa sistematikoa: jarduerak analizatzeko ezinbestekoa da behaketa.Hla ere, ez du balio edozein ekintzarako, bakarrik momentuan ebaluatu egin ahal direnak edo egunerokotasun bat jarraitzen dituztenak.

Ahozko hartu - emanak:  guzti hauek zer ikusia dute klase kideen artean ematen diren elkarrizketekin. Baina ez haien artekoak baizik eta prestatuta dagoen eztabaida batean, asanblada batean… Hitz egiten dutenean gaia euren gustukuda izaten bada, irakasleak haien ahozko konpetentziak eta gaitasunak ebaluatuko ditu eta horri buruzko informazio guztia jasoko du. Berriz, ez bazaie gaia gustatzen ikaeen parte hartzea murriztuko da erabat.

Probak: beharbada proba bat ezagunena den erraminta dela, ikastetxeetan ohikoena seguru baietz. Hauek hainbat modutan egin daitezke test, galdera sorta, garatzeko galderak… baina guztiak dute helburu jakin bat, ebaluatzea. Haorregatik metodo berri bat sustatu nahi dute, azterketak suspertzen baina era ezberdin batean, ikasleak azterketekin ere ikasteko. Adibidez, azterketa bat egin ondoren egindako akatsak ikasleak zuzentzea.

Ikasleriaren ekoizpenen analisia: erabilgarria da batez ere ikaslearen prozedura indibiduala ebaluatzeko. Horretarako, hainbat baliabide hartu ahal ditugu kontuan hala nola, kuadernoa, taldeko txostenak… Talde honek proposamen berriak aztertzen ditu , adibidez, eztabaida batean parte hartzea.

2.2. Ebaluazio instrumetuak. Definizioa, instrumentuen adibideak (ikusi adibideak) aipatu.

Ebaluazio tresnak, ebaluazio jarduerekin harremana dutenak izando dire, hauek dokumentuak edo bestelakoak izango dira. Dokumentu hauek azalpen argiak izango dituzte, haien erabilpen egokirako.

Kasu hauetan, ebaluazio tresnak, erramintak edo askotan dokumentuak esaten dizkiogu, azkenengo hitz hau erabiltzen dugunean, gaizki ulertu bat gerta liteke, dokumentu baten bidez ikaslea ebaluatuko dugu ez dugu ebaluatuko ikasleak emandako dokumentu baten bitartea ( lan bat, idazki bat… ).

Ebaluatzeko tresna ugari daude hala nola, kontrol fitxa, hitzen bidezko sailkapena, zifren bidezko sailkapena, sailkapen deskribatzaileak, errubrikak, sailkapen grafikoak, jarraipen indibiduala egiteko fitxak, taldekako jarraipena egiteko fitxak...

Honako hauek dira deskribatuko ditugun ebaluazio instrumentuak:

Kontrol zerrenda: Ebaluazio instrumentu honen bitartez ikasle batek edo taldeak dituen edo ez dituen ezaugarrien aipamena da. Behatzaikeak egiaztatu beharko du behaketa aldian azaltzen diren ala ez.

Estimazio eskala: Estimazio eskalaren bitartez kalitatea estimatzen da. Honen barnean  3 adibide aurki ditzakegu: eskala zenbakidunak, eskala grafikoak (muturrak jartzen dira) eta hitzezko eskalak.

Galdera zerrenda: Irakasleak ikasleari edo taldeari egin beharreko galderen zerrenda da eta bertan, egoera naturaletan behatu ezin diren alderdiak behatuko dira (ikasleek erabilitako estrategiak, iritziak,ezagutza noraino bereganatu duten…)

Behaketarako gidoia: Behaketa gidoiaren bitartez informazio kualitatiboa emateko aukera dago. Bertan, behatu beharreko puntu guztiak antolatuta ageri dira. Berdin erabil daiteke prozesuak  eta ondorioak aztertzeko.

Errubrikak: Errubriken bidez ikasle baten ekoizpenak izan ditzakeen ezaugarriak deskribatzeko balio du eta normalean 4-5 maila jasotzen dituzten eskalak dira. Mailakatze bakoitzak ikaslearen ekoizpen akademikoaren ezaugarri zehatzak jasotzen ditu.

2.3. Ebaluazio irizpidea. Definizioa

Ikasleak jakin behar dituen ezagutza multzoei erreferentzia egiten dia. Ikasleak jakin eta egiten jakin behar dituen ezagutzak, ezagutza hauek lotura zuzena izango dute konpetentziekin. Ebaluazio irizpideak alde teorikoa eta praktikoa izango du beraz.

Alde teorikoa, ezagutzak teorikoen barneraketen prozesuetan zentratuko da eta alde praktikoa berriz, konpetentziak hobetzeko ezagutza horiekin egin beharrekoan zentratuko da.

Azken finean, hezkuntzaren prozesuan kontuan hartu beharreko hainbat esparru hartuko dira kontuan ebaluazio irizpideak diseinatzeko garaian.

Orokorrean, ebaluazio irizpidek, momentuan gobernatzen dagoen hezkuntza sailaren partaideak diseinatzen dituzte, hau 1992an egiten zen.

Ikaslegoa ebaluatzeko garaian, erreferentzia izango dira ebaluazio irizpideak, baloratu nahi diren esparruen deskribapena izango direlako.


Ebaluazioari dagokionez, hezkuntzaren zati garrantzitsua dela esan ahal dugu, gaur egungo hezkuntza gure ustez baino behar lukeen garrantzi gehiago hartu egin du eta irakasle askok soilik zentratzen dira kalifikazioetan. Kalifikazioak guretzat kodigo edo zenbaki bat dira, ez dute azaltzen ikaskuntza prozesu bate emaitza. Horregatik uste dugu ebaluazio sistema aldatu behar dela, umeen onurako. Betidanik ezagutzen ditugun ebaluazio tresnak, ez dute prozesu oso bat baloratzen momentu motz bat baizik.

Horregatik uste dugu, gaur egungo hezkuntzan erabiltzen diren ebaluazio tresne ber antolaketa bat eman behar zaiela eta benetan garrantzitsua denari eman behar zaio garrantzia eta baloratu behar da.

.